چکیده

در دنیای امروز ، تساهل و مدارا دو مقولة مهم در بهبود روابط فردی ، به شمار می روند. مدارا نوعي توانايي و تعهّد به شناخت ، احترام و مشاركت كردن، گفتگو و توافق با كساني است كه متفاوت هستند و تساهل تحمّل کردن دیگران و در واقع حمل تفاوت هایی است که ما در رابطه با دیگران احساس می کنیم. شعر معاصر ایران مملوّ از مؤلفه هایی است که در صدد ترویج و تبیین این دو واژه ی دانشِ جامعه شناسی است و در این میان شعر شهریار سهم عمده ای را بر عهده دارد. در این نوشتار ، پس از آشنایی با مفاهیم تساهل و مدارا و مصادیق آن در متون دینی و ادبی، به بازتاب آن در شعر شهریار بپرداخته شد و بعد از تجزیه و تحلیل قرار داده و عوامل برجسته­ی این اصل مهم ریشه‌یابی گردید. این نوشتار با در نظر گرفتن شاخص­های مهم مدارا و تساهل، به بررسی آن دسته از اشعار شهریار پرداخته که در آن­ها به این مقوله توجه نشادن داده شد. با مطالعة آثار شهریار از این دیدگاه ، روشن می‌شود که در شعر او، دعوت به تساهل و مدارا با دشمن ، صلح و سازش با همه، وفاداری، خلق نیک، شکرگزاری، مهر و محبّت، شفقت، کرم، احسان و صبر، یاری کردن دیگران و حس مسئولیت و انواع مؤلّفه‌های سرمایة اجتماعی ، از جمله ی برجسته‌ترین مؤلّفه‌های مدارا و تساهل به شمار می‌روند. با توجّه به یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت مقتضیّات عصر شاعر و ویژگی‌های روحی و شخصیّتی شاعر ، در شکل­گیری دیدگاه‌ او نسبت به مقولة مدارا و تساهل بسیار مؤثّر بوده است.  

واژگان کلیدی: تساهل ، مدارا ، ادبیات معاصر ، شهریار.